ખાદ્યપદાર્થો બનાવવામાં ઈંડાનો વિવિધ રીતે ઉપયોગ કરી શકાય છે. તેમને જેમના તેમ ખાઈ શકાય અથવા તો વિવિધ વાનગીઓમાં એક ભાગ તરીકે વાપરી શકાય. ઈંડા મોટે ભાગે સવારના નાસ્તામાં તળીને, બાફીને કે કોચલું તોડી બાકીના ભાગને ઊકળતા પાણીમાં નાખીે ‘ પોચ્ડ એગ ‘ તરીકે ખવાય છે. કટલેસ, કસ્ટર્ડ વગેરે જેવી વાનગીઓમાં પણ ઈંડા હોય છે. કોઈ પણ વાનગીમાં ઈંડાનો ઉમેરો જમાવવા, બાંધવા વગેરે અનેક રીતે ઉપયોગી થાય છે. આપણા રોજીંદા આહારમાં ઈંડા વાપરવાની વિવિધ રીતો નીચે દર્શાવી છે.
બાફેલા ઈંડા ( Boiled Eggs ) :-
ઈંડાને કોચલા સહિત ઊકળતા પાણીમાં મૂકી ઈચ્છા પ્રમાણે પોચા યા કઠણ રાંધી શકાય છે. ઈંડાને જો ઊકળતા પાણીમાં લાંબો સમય રાખવામાં આવ્યું હોય તો જરદીની ફરતે લીલું દેખાય છે. આ રીતે રંગ બદલતો અટકાવવા પાણી ઊકળવાનું શરૂ થાય પછી ઈંડુ માત્ર પાંચ મિનિટ માટે રાંધો અને પછી ઠંડુ થવા દો.
ઈંડા બાફવાની પ્રક્રિયા ( Poached Eggs ):-
આ રીતમાં ઈંડા પરનું કોચલું કાઢીને તેને ઊકળતા પાણીમાં નાખવામાં આવે છે. આ રીતે રાંધેલું ઈંડું પોચું, સફેદ અને પચાવવામાં સરળ હોય છે. આ વાનગી સુધારવા પાણીમાં સહેજ સરકો( vinegar ) પણ નાખી શકાય.
તળેલા ઈંડા ( Fried Eggs ):-
ઈંડાને ચરબીમાં તળી શકાય છે. ઈંડાને તળવાથી તેની જરદીનો સફેદ ભાગ જામી જાય છે. ચરબીનું તાપમાન બહુ ઊંચુ ન હોય તેની કાળજી રાખવી જોઈએ નહીતો ઈંડાનો સફેદ ભાગ બળી જશે.
આમલેટ ( Omelette ):-
ઈંડાને તેમાં હવા ભેળવવા એકધારી રીતે હલાવવામાં આવે છે. પછી થોડી ચરબીમાં રાધવામાં આવે છે.સ્વાદ સુધારવા તેમાં કાંદા, લીલાં મરચાં અથવા ચીઝ વગેરે નાખી શકાય છે. જો ઈંડાના સફેદ ભાગને પહેલા અલગ હલાવવામાં આવે અને પછી જરદી હલાવવામાં આવે તો તેમાં હવા સારી રીતે ભળે છે. ઈંડાના સફેદ ભાગ અને જરદીને ભેગા હલાવીને બનાવેલી આમલેટ સાદી આમલેટ કહે છે, જ્યારે ઈંડાના સફેદ ભાગને અલગ હલાવીને કડક ફીણથી તૈયાર કરી બનાવેલી આમલેટને ‘ફ્લફી’ આમલેટ કહે છે.
આમલેટ ( Omelette ):-
ઈંડાને તેમાં હવા ભેળવવા એકધારી રીતે હલાવવામાં આવે છે. પછી થોડી ચરબીમાં રાધવામાં આવે છે.સ્વાદ સુધારવા તેમાં કાંદા, લીલાં મરચાં અથવા ચીઝ વગેરે નાખી શકાય છે. જો ઈંડાના સફેદ ભાગને પહેલા અલગ હલાવવામાં આવે અને પછી જરદી હલાવવામાં આવે તો તેમાં હવા સારી રીતે ભળે છે. ઈંડાના સફેદ ભાગ અને જરદીને ભેગા હલાવીને બનાવેલી આમલેટ સાદી આમલેટ કહે છે, જ્યારે ઈંડાના સફેદ ભાગને અલગ હલાવીને કડક ફીણથી તૈયાર કરી બનાવેલી આમલેટને ‘ફ્લફી’ આમલેટ કહે છે.
સુફલે ( Souffle ):-
ઈંડાને તેમાં હવા ભેળવવા એકધારી રીતે હલાવવામાં આવે છે. પછી થોડી ચરબીમાં રાધવામાં આવે છે.સ્વાદ સુધારવા તેમાં કાંદા, લીલાં મરચાં અથવા ચીઝ વગેરે નાખી શકાય છે. જો ઈંડાના સફેદ ભાગને પહેલા અલગ હલાવવામાં આવે અને પછી જરદી હલાવવામાં આવે તો તેમાં હવા સારી રીતે ભળે છે. ઈંડાના સફેદ ભાગ અને જરદીને ભેગા હલાવીને બનાવેલી આમલેટ સાદી આમલેટ કહે છે, જ્યારે ઈંડાના સફેદ ભાગને અલગ હલાવીને કડક ફીણથી તૈયાર કરી બનાવેલી આમલેટને ‘ફ્લફી’ આમલેટ કહે છે.
કસ્ટર્ડ ( Custard ):-
કસ્ટર્ડ એ ઘણી લોકપ્રિય મીઠી વાનગી છે. કસ્ટર્ડમાં મુખ્યત્વે ઈંડા, દૂધ અને સાકર હોય છે. કસ્ટર્ડ બે પ્રકારના હોય છે. નરમ કસ્ટર્ડ અને ભૂંજેલું કસ્ટર્ડ. નરમ કસ્ટર્ડ મલાઈદાર હોય છે જે ઈંડાને દૂધ સાથે રાંધીને બનાવી શકાય છે. નરમ કસ્ટર્ડ બનાવતી વખતે તેમાં ગઠ્ઠા ન થાય તે માટે સતત હલાવતા રહેવું જોઈએ. ભૂંજેલા કસ્ટર્ડને હલાવ્યા વગર ઠરવા દેવામાં આવે છે. ઈંડુ મિશ્રણને ઘટ્ટ બનાવવામાં અને ઠારવામાં મદદરૂપ થાય છે. નરમ કસ્ટર્ડ બનાવવા માટે એક કપ દૂધ, બે ચમચા ખાંડ અને એક ઈંડુ પ્રમાણથી પદાર્થો લેવા જોઈએ. ભૂંજેલા કસ્ટર્ડમાં 1 કપ દૂધ, 2 ચમચા ખાંડ અને એક ઈંડુ લેવું.
પૂડિંગ ( Pudding ):-
આઈસ્ક્રીમ, કસ્ટર્ડ વગેરે જેવી મીઠી વાનગીઓ અને વિવિધ જાતનાં પૂડિંગ માટે ઈંડાનો ઉપયોગ કરવો જ પડે છે. ઈંડું મિશ્રણને ઘટ્ટ બનાવવામાં મદદરૂપ થાય છે. ઉપરાંત, ઈંડાથી વાનગીની સોડમ અને રંગ વધુ સારાં થાય છે.
કટલેસ અને કબાબ ( Cutlet and Kabab ):-
કટલેસ જેવા ખાદ્ય પદાર્થોમાં કેટલાક વખત ઇંડુ ઉમેરવામાં આવે છે. ઈંડુ મિશ્રણને બાંધી રાખે છે. જેથી વળતી વખતે તે વીખેરાઈ ન જાય. ગરમી મળતાં ઈંડુ જલદીથી રંધાય જાય છે અને તેથી શાકભાજી, માંસ વગેરે જેવા પદાર્થોને મિશ્રણમાંથી વીખરાતા અટકાવે છે. કટલેસનું મિશ્રણ વીખરાઈ જતું અટકાવવાની બીજી પણ એક રીત છે. તે રીત મુજબ કટલેસને તળતાં પહેલાં તેના મિશ્રણને ફીણેલા ઈંડામાં બોળીને તળવામાં આવે છે. આમ કરવાથી કટલેસ પર સરસ પોપડી બને છે.
કેક ( Cake ):-
મૈઓનિઝ ( Mayonnaise )-
મરેંગ ( Meringue ):-
ઈંડાના સફેદ ભાગ અને ખાંડને ખૂબ ફીણીને, કડક ફીણ બનાવી અને પછી તેને ભૂંજીને મરેંગ બનાવવામાં આવે છે. નરમ મરેંગ પૂડિંગ વગેરેમાં વપરાય છે, જ્યારે કડક મરેંગ ફળો, આઈસ્ક્રીમ વગેરે સાથે ખાઈ શકાય છે.
Gujarati