સંતુલિત આહાર એટલે એવુ ભોજન કે જેમાં અલગ-અલગ પ્રકારના ખાદ્ય પદાર્થ એટલા પ્રમાણમાં હોય કે જેથી શરીરને શક્તિ, ખનિજક્ષારો, વિટામિન, પ્રોટીન તથા અન્ય પોષકતત્વો યોગ્ય રીતે મળી શકે. તેમજ સાથે-સાથે પોષકતત્વોની અમુક વધારે પ્રમાણમાં શરીરમાં વ્યવસ્થા હોય, જેથી અપૂરતા પ્રમાણમાં ભોજન મળવાની સ્થિતિમાં પોષકતત્વોની જરૂરિયાત પૂરી કરી શકાય. ઊપરાંત, માંદગી( બીમારી ) જેવી આકસ્મિક કટોકટીને પહોંચી વળવા માટે પણ પોષકતત્વોનું પ્રમાણ થોડું વધારે હોવું જરૂરી છે. જો શરીરમાં પોષકતત્વોની ઊણપ હશે તો જુદા-જુદા રોગોના( બીમારી ) લક્ષણો દેખાશે. જુદા-જુદા પોષકતત્વો જુદા-જુદા ખાદ્યપદાર્થોમાં રહેલા હોવાથી આપણા આહારમાં જુદા-જુદા ખાદ્યપદાર્થો હોવા જરૂરી છે. આવુ કરવાથી જ આપણો આહાર સંતુલિત( સમતોલ) આહાર બનશે. અને આ સંતુલિત આહાર માટેનું આયોજન કરવું જરૂરી છે. સંતુલિત આહારના આયોજન( planning ) માટે આહારજૂથ એટલે કે ખાદ્યપદાર્થોનું વર્ગીકરણ( food groups ) એ સહેલો અને સૌથી સરળ રસ્તો છ. આપણે આગળ જોઈ ગયા તેમ આહારજૂથ એટલે એવા ખાદ્ય પદાર્થોની ખાસ યાદી કે જેના શરીરમાં એક જેવા કાર્ય હોય અને શરીરને એક જેવા પોષકતત્વો પ્રદાન કરે. મતલબ કે આહારજૂથમાં સામાન્ય લાક્ષણિકતાઓ( સમાન ગુણો ) વાળા ખાદ્ય પદાર્થોનો સમાવેશ થાય છે. ઊદાહરણ તરીકે ઈંડા અને દૂધ બંન્નેમાંથી પ્રોટીન મળે છે અને બન્નેનુ કાર્ય પણ સમાન હોય છે. આહારજૂથમાં સામાન્ય લાક્ષણિકતાઓ ધરાવતા ઘણા પ્રકારના ખાદ્યપદાર્થ હોય છે. ભોજનનું પ્રાપ્તિસ્થાન અને ભોજનના શરીરમાં દેહધાર્મિક કાર્યો આ મુખ્ય બે લાક્ષણિકતાઓ ના આધારે ખાદ્યપદાર્થોનું ઘણી રીતે વર્ગીકરણ થાય છે. જેમાં આપણે સૌ પ્રથમ ભોજનના પ્રાપ્તિસ્થાન પર આધારિત વર્ગીકરણ જોઈશું.

ભોજનના પ્રાપ્તિસ્થાન પર આધારિત વર્ગીકરણ ઃ- સમાન સ્ત્રોતોની( પ્રાપ્તિસ્થાનો ) દ્રષ્ટિએ ખાદ્યપદાર્થોનું વર્ગીકરણ આંતરસંબંધ પર આધારીત છે. જે સૌથી સરળ અને સ્પષ્ટ વર્ગીકરણ છે અને કોઈ પણ સામાન્ય વ્યક્તિ દ્વારા ઓળખાય જાય તેવું છે. જેમાં નીચેની કેટેગરીઝનો સમાવેશ થાય છે

1. અનાજ(cereals)
2. કઠોળ(pulses)
3. સૂકોમેવો અને તેલિબિયાં(nuts and oilseeds)
4. લીલા પાંદડાવાળા શાકભાજી(green leafy vegetables)
5. કંદમૂળ(tubers)
6. અન્ય શાકભાજી(other vegetables)
7. ફળો(fruits)
8. દૂધ અને દૂધની બનાવટો(milk and milk products)
9. ખાંડ અને ગોળ(sugar and jogger)
10. ચરબી અને તેલ(fat and oils)
11. માંસવાળો ખોરાક(flesh foods)
12. ઈંડા(eggs)
13. મસાલા(spices)

આ ખોરાકજૂથો( આહારજૂથ/food-groups) દ્વારા પૂરા પાડવામાં આવતા પોષકતત્વો નીચે મુજબ છે.